ΑΝΝΑ η ρίζα της ράβδου και το στόλισμα του δένδρου

Το πρώτο αλεξανδρινό κατέπλευσε στη βεράντα μου τονίζοντας διακριτικά την ανάγκη του στολισμού για τα Χριστούγεννα. Πρέπει να ψάξω για τα στολίδια στην αποθήκη. Αληθινό δένδρο φέτος ή πιο συγκρατημένος στολισμός; Δεν αναρωτιέμαι πια, το έθιμο του στολισμού δένδρου είναι παλιό ελληνικό και έντονα βυζαντινό και δεν έχει σημασία αν κάποτε οι βαυαροί το καθιέρωσαν με έλατο στη νεοελληνική αστική κοινωνία.
Ας θυμηθούμε,η ιερή ελιά της Αθήνας στο χώρο της Ακρόπολης, αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα δενδρολατρείας.
Ανάγεται επίσης ο δενδροστολισμός, στο έθιμο της Ειρεσιώνης (από το έριο ή το ρήμα είρω=ζητιανεύω). H Ειρεσιώνη ήταν κλαδί ελιάς ή δάφνης τυλιγμένο με μαλλιά (έρια). Πάνω της κρεμούσαν παντός είδους από τους πρώτους καρπούς της γης, ως δήλωση της λήξης της αφορίας και καθώς την περιέφεραν τα παιδιά, τραγουδούσαν:

Eιρεσιώνη σύκα φέρει και πίονας άρτους
και μέλι εν κοτύλη και έλαιοναν αψήσασθαι
και κύλικ' εύζωρον, ως αν μεθύουσι καθεύδη.

(Η Ειρεσιώνη φέρνει σύκα και ψωμί αφράτο, φέρνει στα βάζα μέλι και λάδι ν' αλειφτείτε, κι ένα κύπελλο γλυκό κρασί να πιείτε και να αποκοιμηθείτε).

Θυμίζει επίσης τον βακχικό "θύρσο", ραβδιού των μυστών των διονυσιακών τελετών, με μαγικές ιδιότητες, στολισμένου με κισσό και φύλλα αμπελιού. Έθιμα επίσης, στις αρχαιοελληνικές εορτές, κατά τις οποίες γίνονταν προσφορές στον Ήλιο και τις Ώρες, τα Πυανέψια προς τιμήν του Απόλλωνα, το μήνα Πυανεψιώνα = 15 Δεκεμβρίου-15 Ιανουαρίου.

Στο Βυζάντιο πάλι, τα σπίτια έπρεπε να είναι στολισμένα γεμάτα με αγαθά, φωτισμένα και να γλεντούν. Επίσης η ελιά, η δάφνη και η ανθισμένη μυρτιά έχει τη θέση της στο στόλισμα.
"Με το πρώτο λάλημα του πετεινού την μέρα της πρωτοχρονιάς, άνοιγαν τις πόρτες και κρεμούσαν πράσινα κλαδιά ή στεφάνια από λουλούδια για να ξορκίσουν το κακό και να προσελκύσουν το καλό και τη γονιμότητα".
Θυμίζουμε και τον ειρμό (καταβασία) της Δ΄ ωδής του ωραιότατου κανόνα της ακολουθίας των Χριστουγέννων που είναι εμπνευσμένος από δύο προφητικές φράσεις,

Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί
και άνθος εξ αυτής Χριστέ εκ της Παρθένου ανεβλάστησας,
εξ όρους ο αινετός κατασκίου δασέος,
ήλθες σαρκωθείς εξ απειράνδρου,
ο άυλος και Θεός.
Δόξα τη δυνάμει σου Κύριε (ράβδος=βλαστάρι, κλαδάκι)

Εκτός από την παραπάνω προφητική φράση του προφήτη Αββακούμ στην παραπάνω καταβασία χρησιμοποιείται και το χωρίο «Και εξελεύσεται ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί και άνθος εκ της ρίζης αναβήσεται» του προφήτη Ησαΐα . (Ο Ιεσσαί ήταν ο πατέρας του προφήτη Δαυίδ και ανήκει στην σειρά των κατά σάρκα προγόνων του Κυρίου).
Ας θυμήσουμε επίσης ότι και το έθιμο του στολισμένου καραβιού, είναι αρχαίο ελληνικό. Ανάγεται στο μύθο του Διονύσου, στο καράβι που τον έφερε στη στεριά και τις εορτές των Ανθεστηρίων, προς τιμή του, ως θεού της βλάστησης.

Στις 9 του Δεκέμβρη γιορτάζουν οι Άννες "του χιονιά" έννοια γραφική κατά πως φαίνεται, στο φθινοπωριάτικο τούτο χειμώνα. Η λαϊκή παράδοση, από της Αγ. Άννας (9 Δεκ.) αναφέρει ότι “η μέρα παίρνει ανάσα” (άνεση δηλαδή) και από του Αγ. Σπυρίδωνα (12 Δεκ.) “η μέρα παίρνει ένα σπυρί”, δηλαδή μεγαλώνει λίγο-λίγο και η αύξηση αυτή γίνεται τα Χριστούγεννα μια ολόκληρη ώρα. Απ’ αυτό και η ρήση “Χριστός γεννάται, ώρα γεννάται”.

Αφιερωμένο σε όλες τιςΆννες της βροχής απόψε, το τραγούδι του Κώστα Καράλη.
Δεύτερη επιλογή, cool Yule, L.Armstrong: