Ο Μάρτης όμως, εντός Σαρακοστής

Κυριακή των Απόκρεω μεθαύριο. Ετοιμασία σήμερα για το τελετουργικό πιάτο ευχών, για τις ψυχές των αγαπημένων που πέρασαν και διάβηκαν αυτήν εδώ τη ζήση.


Η ανάγκη της επαφής των ζώντων και των κεκοιμημένων και της απόδοσης τιμής στη μνήμη τους, είναι τόσο παλιά, όσο και η Ελλάδα. Πέρυσι τέτοιον καιρό, είχαμε ένα σχετικό πόστ, αρκετά ενδιαφέρον, στα ιστορικά του σημεία:


Με τον ευρύτερο όρο Αποκριά σήμερα, ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων όπως προείπαμε, πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή, όπου αρχίζει η νηστεία και η είσοδός της σηματοδοτείται απο το τριώδιο, που ανοίγει κυριολεκτικά τις σελίδες του.

"Τό ΤΡΙΩΔΙΟ είναι ένα λειτουργικό βιβλίο που περιλαμβάνει ύμνους και βιβλικά αναγνώσματα γιά την κάθε μέρα της περιόδου της Μ. Σαρακοστής, η οποία αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου και τελειώνει με τον Εσπερινό του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου"(π.Alexander SCHMEMANN, εδώ.)

Το λειτουργικό αυτό βιβλίο της ορθόδοξης εκκλησίας μας, οφείλει την ονομασία του στο γεγονός ότι στις ιερές ακολουθίες του όρθρου , όχι των Κυριακών αλλά των άλλων ημερών της εβδομάδας , οι κανόνες αντί να έχουν εννέα ωδές , όπως είναι η γνωστή και συνήθης μορφή τους , έχουν τρεις ωδές.
Οι τρεις Κυριακές που κλείνουν την κάθε εβδομάδα του τριωδίου είναι, η Κυριακή του Ασώτου, η Κυριακή της Απόκρεω (μικρή αποκριά) και η Κυριακή της Τυροφάγου (Μεγάλη Αποκριά).
Μέσα στη χαρούσιμη ατμόσφαιρα, έρχονται όμως και τα Ψυχοσάββατα, όπου με τις γεμάτες συμβολισμούς της Ανάστασης και της πίστης για την αθανασία της ψυχής, προσφορές μας, τιμάμε τους νεκρούς.
Σύμφωνα με τη λαική λατρεία φτιάχνουν κόλλυβα και συχώρια για τους νεκρούς ενώ η οινοποσία στα αποκριάτικα γλέντια, σύμφωνα με την παράδοση, αρχίζει με τη συγχώρεση των ψυχών τους. Οι νεκροί, που πρέπει να εξευμενισθούν, για να δώσουν καρπό στην γη – σύμφωνα πάντα με τις παραπάνω αρχαίες παγανιστικές αντιλήψεις – και να επιτρέψουν το ξεφάντωμα στους ζωντανούς. Έτσι εξηγούνται κατά μία άποψη οι μεταμφιέσεις, να ξεγελαστεί ο Άδης και να μην αρπάξει τους θνητούς, όπως με την Περσεφόνη, την κόρη της Δήμητρας, να ξεγελαστεί στα σημερινά και ο Χάρος, γιατί


“Τούτ’η γή που την πατούμε
όλοι μέσα θε’να μπούμε
τούτ’η γή με τα χορτάρια
τρώει νιες και παλικάρια.”


Είναι άραγε απλή σύμπτωση το γεγονός ότι την άνοιξη ακριβώς (αρχές Μαρτίου) που γιορτάζεται η αποκριά με τα Ψυχοσσάβατά της, οι αρχαίοι Αθηναίοι γιόρταζαν τα Ανθεστήρια, γιορτή που είχε διπλή όψη. Από την μία δηλαδή, γιορτή των λουλουδιών, του κρασιού και της αχαλίνωτης χαράς και από την άλλη γιορτή των νεκρών και των ψυχών.
“Πίνε, μέθα, Μελάνιππε, μαζί μου: τι νομίζεις;
Στο στρόβιλο του Αχέροντα μπαίνοντας, το μεγάλο
To πέρασμα διαβαίνοντας, πως τ’άσπρο φώς του ήλιου θα ξαναδείς;
....................................
μα έλα, πάψε να σκέφτεσαι το χώμα, είμαστε νέοι, κι άλλοτε πάλι τα’παμε,
άσε να υποφέρει εκείνος που’ν’η ώρα του. Έξω βοριάς φυσάει, ας πιούμε εμείς
γλυκό κρασί που τους καημούς γιατρεύει.’’ Αλκαίος,(μετφρ.Σωτ.Κακίσης)

Παρόμοια γιορτή των ψυχών βέβαια, βρίσκουμε και στους Πέρσες, στους Αιγυπτίους, στους Πρώσους και σε άλλους λαούς.

"Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα, τι καθεύδεις"; Λέει ο ψαλμωδός στις ακολουθίες χαρμολύπης της Μ.Σαρακοστής..

Τελειώνοντας ρίξτε μια ματιά εδώ, στις ειρηνικές σκέψεις του , πρώην Κισάμου και Σελίνου, πολιού μητροπολίτη, Ειρηναίου.

Συνταγή για κόλλυβα της Lilly's εδώ